O futuro

A queixería Macán ten grandes proxectos para o futuro tanto do grupo empresarial como do territorio do cal que ser protagonista do seu desenvolvemento. Actualmente construe unha nova planta na que porá en marcha en agosto unha factoría de queixo fundido, que será a primera de esa índole en Galicia. A maiores, a firma completará o proxecto con unha planta de coxeneración de enerxía. Na primera iniciativa inviertense 2,5 millones de euros, mentres que na segunda son 1,3 os millones necesarios para producir un megavatio de potencia.

As obras de construcción das novas instalaciós comenzaron fai uns meses e prevese que estén terminadas a mediados de ano, coa intención de comenzar a traballar en agosto. A quesería volcase así de cheo no mercado do queixo fundido, que xa elabora dende fai tempo ainda que sen gran relevancia no sector. A planta podrá producir catro millons de kilos ao ano.

3.000 metros mais

Eladio Rigueira indicou que as novas instalacións tirán uns 3.000 metros cadrados, que se sumarán aos 4.000 que xa hai na actualidade. Unha vez terminada a nave e dotada de maquinaria, os traballadores actuais, medio centenar, mais outros novos, pasarán a elaborar queixo fundido de distintas variedades, sobre todo productos en barra, crema e fondue, así como en bloque. A idea é cubrir a demanda para distintas elaboracións culinarias, como pizzas, pastas e comida típica de países como Suiza.

Rigueira, propietario da firma, estima que en canto esté en marcha a nueva línea de traballo serán necesarios uns 15 empregados mais, sempre en consonancia coa marcha da iniciativa. Neste sentido explica que a capacidad da nova área será de catro millóns de kilogramos ao ano. Na actualidade salen da firma taboadesa uns tres millones de kilogramos de queso tetilla, Arzúa-Ulloa e barra, con distintas presentacións.

O empresario taboadés conta con que o mercado responda ante su nova oferta. «A aposta faise porque en España só hai tres ou catro fábricas de queixo fundido e boa parte da demanda cúbrese con produtos de fora. Por exemplo, moitas cremas de queixo veñen de Francia e o que se utiliza para fondues, de Suiza», comenta.

Riguera resalta o respaldo da Consellería de Medio Rural para sacar adiante o proxecto. Tirá una subvención de casi un millón de euros, mentres que o resto del capital a invertir procede de financiación propia.

CoxeneraciónTambién con créditos, Casa Macán instalará como complemento unha planta de coxeneración de electricidad que suporá unha inversión de 1,3 millones de euros. Para facela non disporá de axudas oficiais directamente, senon do apoio na financiación, neste caso, do Instituto de Desarrollo Energético, pertencente ao Ministerio de Industria.

A planta de electricidade xenerará unha potencia de un megavatio tras aproveitar o vapor de agua dos gases que xeneran os motores da factoría e da agua quente das camisas da maquinaria. A electricidade verterase na rede para vendela así a unha empresa suministradora.

Oportunidade

Eladio Rigueira decidiu subir un escalón mais no sector «para aproveitar o vacío que hai no mercado e os apoios das administracións e das entidades bancarias. Trátase de ter en conta as oportunidades que dá tamén a crise».

O propietario de Casa Macán entende que «precisamente neste intre hai que entrar no mercado para abastecer dende a nosa fábrica unha liña que ten pouca producción nacional. É un reto e unha satisfacción chegar a ter un produto galego deste tipo no sector», asevera.

EEUU E EMIRATOS ÁRABES

Rigueira pode presumir de que a súa empresa exporta cada mes en torno a duas toneladas de queixo de Tetilla a Estados Unidos. Vendeu ademais a Alemaña ou Holanda, e o objetivo agora é conquistar os Emiratos Árabes.

O coche do marques

Ata ven entrados os anos 50 na parroquia de Esperante, no concello de Taboada, o coche do señor marques era todo un acontecemento. O marques de Figueroa viña visitar o seu Pazo de Vilar duas veces ao ano. Era a única oportunidade da poboación local de ver un coche nesa época, un turismo de época de cor branca, que entusiasmaba por igual a cativos e a maiores. Os cativos porque interiorizaban que o progreso era realmente posible, eso si fora da súa querida adea. Aos maiores, de corte máis conservador, porque era un reforzo do pensamento de que as cousas se estaban a facer ben polo Réxime. O marques de Figueroa tiña, soamente en Galicia, sete pazos e non tivo moito contato coa poboación de esperante pero o seu coche aínda hoxe en día da moito que falar.

A nova realidade do sector forestal

Recientemente a Xunta de Galicia aprobou o marco normativo das futuras Sociedades de Fomento Forestal (SOFOR), unha nova figura de agrupación de propiedades forestais privadas que pretende dar resposta a un gravísimo problema do monte en Galicia como é a fragmentación das parcelas, xa que a gran parcelación das propiedades forestais en Galicia imposibilita a súa explotación sostible. As SOFOR son sociedades mercantis de dereito privado que permitirán a explotación conxunta de varias propiedades forestais cedidas voluntariamente polos seus donos. Estas sociedades funcionarán no ámbito do derecho privado e o obxectivo é que xeren unha economía por sí mesmas e que soamente necesiten da Xunta nos inicios para empurralas. Con respecto ás superficies mínimas de explotación, varían en función das condicións de aproveitamiento, de modo que para as explotaciones de froito fixouse un mínimo de 15 hectáreas, para especies frondosas 25 hectáreas, e para outras especies un mínimo de 50 hectáreas.

As denominacións de orixe

Casa Macan é tamén a responsable de que todolos (uns 1.200 aproximadamente) supermercados que o grupo Mercadona ten en España teñan nas suas estanterías queixos das duas D.O. citadas, así como dos queixos fundidos loncheados, que elabora con un 70 por cento de Tetilla e Arzúa-Ulloa (a partes iguales), nata e sales fundentes.

Casa Macán é hoxe a principal productora de queixos de ambas denominacións. Se o seu nome non soa mais é porque manten un contrato de exclusividade con Mercadona, así que no busque os seus queixos noutro sitio. Salvo que encontre un dos seus contados queixos de Arzúa-Ulloa curados, que vende en Hipercor e El Corte Inglés.

Premio transfronterizo á excelencia empresarial

A queixería Casa Macán, na categoría Novo Emprendedor, resultou galardonada na cuarta edición dos Premios Transfronterizos á Excelencia Empresarial, unha iniciativa da Fundación da Confederación de Empresarios de Ourense e do Foro á Excelencia Empresarial.

A Confederación de Empresarios de Lugo, xunto con outras organizacións como a Consellería de Innovación, colabora con estos galardóns, que premian a labor de pemes e emprendedores de Galicia e do Norte de Portugal.

Desta maneira, Casa Macán, foi recoñecida pola «súa aposta polas posibilidades que lle ofrecía o medio rural no que creceu». Segundo a información que figura no dosier do premio, a empresa lucense convertirase na fábrica de queixos con mais capacidade productiva de Galicia (150.000 litros diarios) e mais moderna tecnolóxicamente. Por aquel entón xa contaba con 25 traballadores, dos cales 16 eran mulleres, con toda a repercusión que elo ten para o desenvolvemento do territorio.

VIII Premio Aresa ao desenvolvemento rural

A entrega da edición do ano 2008 do premio Aresa, que recaeu na queixería Casa Macán, tivo lugar na cidade de Lugo, e estivo presidida polo conselleiro de Traballo, Ricardo Varela, o reitor da Universidade de Santiago, Senén Barro e mais Álvaro Rodríguez Eiras, o presidente da empresa Aresa Agrícola, que patrocina e lles dá nome a estes galardóns.

Varela destacou que Galicia segue a ser un territorio no que o rural e as actividades agrarias e gandeiras teñen aínda un peso económico e social importante, e puxo coma exemplo a produción de leite, que con máis de 14.000 explotacións, "aínda actúa como produción dinamizadora, económica e socialmente, de moitas zonas de Galicia".

O conselleiro de Traballo felicitou especialmente o premiado, Eladio Rigueira Sobrado, propietario da queixería Casa Macán, pola súa aposta persoal pola "iniciativa, investimento, modernización, diversificación, calidade e innovación".

O mozo empresario taboadés Eladio Rigueira Sobrado defendeu, tras recoller a placa acreditativa do VIII Premio Aresa, que “o medio rural ofrece moitas posibilidades e temos a obriga de aproveitalas”.

Con esta distinción que se concede hoxe cúmprese o obxectivo do Premio Aresa de recoñecer e incentivar a investigación e o desenvolvemento, así como aquelas traxectorias persoais, empresariais ou institucionais innovadoras como elementos fundamentais para mellorar a calidade de vida, o benestar das persoas que traballan no medio rural galego e o desenvolvemento da economía rural galega.

O desenvolvemento

Eladio Rigueira “promove e anima a descubrir as posibilidades reais que presenta o agro”, xa que a transformación da tradicional economía agraria de Galicia pasa “pola transformación e diversificación dun produto básico do agro galego como é o leite”.

Xa a finais da primeira década do século XXI Casa Macan prevía aumentar a súa produción ata os 3.000 kilos de queixo, o que significaba duplicar a facturación dunha empresa que apenas contaba cuns anos de vida.

É destable tamén o carácter emprendedor que protagonizou a rápida evolución desta pequena empresa convertida hoxe na quesería Casa Macán, “un proxecto moi vivo, dinámico e baseado nunha decidida aposta pola innovación tecnolóxica e por una produción de calidade”, segundo argumenta Eladio Rigueira.

Eladio Rigueira Sobrado, enxeñeiro técnico Industrial, apostou durante estes anos pola modernización das instalacións para o que foi necesario un forte investimento, entre o que figura un robot de muxidura, o primeiro que se implantou en Galicia, ademais da máis alta tecnoloxía para a fabricación do queixo, respectando sempre a produción seguindo o método tradicional dentro da Denominación de Orixe Queixo Arzúa-Ulloa e da protexida de Tetilla, ás que pertence.

O seu proceso de crecemento estivo avalado por varios premios concedidos pola Asociación de Frisona Española e a súa homóloga galega, ademais de ser galardoado na cuarta edición dos Premios Agrarios de Galicia 2005 polo seu esforzo a favor do avance do medio rural e de Galicia no seu conxunto, e obter o segundo premio polo seu queixo con D.O. Arzúa-Ulloa na IX Cata dos Queixos de Galicia. Dende o ano 2000 as tres vertentes do negocio foron ampliadas en varias ocasións para facer fronte á demanda, co conseguinte aumento da man de obra.

No apartado de comercialización, o queixo véndese co nome ‘Casa Macán’ e distribúese por Galicia e arredores. Dende 2003, a maior parte da produción véndese no noroeste de España nas tendas de Mercadona, pero coa súa recente ampliación, a intención é estenderse ao resto do país. Ademais, exporta Tetilla para Estados Unidos mediante Mantequerías Arias. A súa produción de patos distribúese a través da empresa Coren.

Cando rematen as súas ampliacións, Casa Macán vaise converter na fábrica de queixos con máis capacidade produtiva de Galicia (120.000 litros diarios), tecnolóxicamente máis moderna e por suposto a máis grande das dúas denominacións de orixe que oferta.

No seu afán de I+D e de sacar novos produtos, a principios de 2008 Casa Macán lanza ao mercado a crema de queixo Arzúa-Ulloa. Este proxecto conta coa colaboración da Dirección Xeral de Investigación e Formación Agroforestal e coa Aula de Produtos Lácteos da USC.


OS DATOS

Factura 7,5 millóns de euros ao ano e trata dous millóns de litros de leite ao mesA quesería ubicada no Seixo trata dous millones de litros de leite ao mes, procedentes de toda a zoa sur e en torno a un 3% dunha explotación que ten a firma. Ano tras ano incrementase tanto a produción como a facturación, de tal forma que nos últimos anos Casa Macán rexistra un crecimiento sostido de entre o 10 e o 15%, segundo precisou Eladio Rigueira. O 2010 cerrouse con unha facturación de 7,5 millones de euros. O propietario e xerente ten a expectativa de mantener tanto o nivel de crecemento como o de facturación, sobre todo en canto se poña en marcha a nova línea de queixo fundido.


En todo o Estado Español
A firma taboadesa Casa Macán naceu tras unha conversión da explotación gandeira familiar en quesería para satisfacer as novas demandas. Foi en 2004 cando se construiu unha nueva fábrica e comenzou a gañar mercado en todo o Estado Español, de tal forma que os seus produtos distribuisen en todo o territorio e de forma especial nos supermercados da cadea Mercadona. En eles, además das presentaciones tradicionais, tamén se ofertan todas as variedades en lonchas.

Os inicios

Formado no campus lucense, onde completou a inxeniería técnica agrícola, Eladio Rigueira empezou fai dez años un intenso proceso de transformación da pequena explotación familiar que herdou, que entonces era unha explotación de carácter medio do rural galego.

Este mozo lucense, que conxuga na súa persoa a esencia das xentes do sector agrario e as dos empresarios, realizou un ambicioso proxecto de ampliación de cabezas de gando, cota láctea e modernización das instalacións. De feito, no ano do comezo da súa traxectoria en 1998 contaba con 20 vacas e na actualidade xa ten 300 animais, aos que hai que engadir unha granxa de patos posta en marcha en 2001 e unha queixería en 2003.

Esta pequeña queixería de pobo (procesaba 500 litros de leite cada dous días) cerraba por xubilación do propietario, e Eladio deu todas as voltas que foron necesarias ata conseguir que o seu pai lle axudase na aventura.

Aquela aventura comenzó con 100.000 euros. Hoxe é propietario da maior fábrica de queixos ao amparo das denominacións de orixe Tetilla e Arzúa-Ulloa, fábrica na que leva invertidos uns 10 millones de euros.

¿Por qué Eladio elixiu o lugar do Seixo para implementar este gran proxecto?, a resposta de Eladio e inmediata e indubitada "porque eu son de eiqui". Casa Macan e un exemplo soberbio de desenvolvemento endóxeno, do bo para entedernos, do que nace do territorio polos axentes locais, do que vai xerar actividade económica no entorno e que vai quedar no mesmo pese as adversidades.

Un momento clave, sen dúbida, para o crecemento de Casa Macan foi o inicio da relación contractual con Mercadona. Este feito posibilitou un cerecemento sostible da mercantil, un cerecemento baseado na calidade do produto final, sen esqueceres a progresiva productividade da súa actividade económica. Eladio é o responsable, como case de todo, de tomar esa iniciativa e lograr chegar a un acordo co xigante alimentario. Para o contrato foi determinante o proxecto empresarial de Casa Macan así como a súa preocupación pola calidade dos seus produtos.

Folión de Carros

Playa da Cova

Algo de doutrina: Gilbert Rist

El desarrollo: historia de una creencia occidental, es el medio elegido por Rist para efectuar sus aportaciones a la temática del desarrollo en los países clasificados como subdesarrollados, integrantes del tercer mundo, países del sur, todo ello dependiendo del momento histórico que se recoja para el análisis.

La portada del libro ya es todo un juicio de intenciones, se trata de un ser humano sentado sobre el monitor de una televisión en clara posición de reflexión. La pantalla, por su parte, tiene en el centro un gran signo de admiración. Por su parte, la sistemática del libro es clara, se parte de las diferentes definiciones del concepto desarrollo para luego, a través del resto de los capítulos, hacer un análisis de las distintas etapas históricas hasta el momento actual (2002). Por último se dedica un capitulo a las conclusiones del autor.

En lo referente al concepto de desarrollo, se denota en Rist un claro pesimismo sobre la efectividad práctica de las políticas de desarrollo como medio para conseguir una mejora en la situación vital de las personas menos favorecidas de la sociedad mundial. Incluso en ocasiones se transmite la sensación de que en realidad es más un freno que una verdadera ayuda para los sujetos, pueblos y las culturas receptoras.

Ya entrando en el análisis histórico que Rist realiza del desarrollo, todas las etapas aparecen estudiadas de una manera similar. Se parte de un análisis de la iniciativa que la origina, normalmente una declaración política, pensemos en la conferencia de Bandung, para realizar a renglón seguido una fiscalización de las acciones promovidas, tanto desde un punto de vista subjetivo, las motivaciones de los sujetos emisores de desarrollo y de los receptores, como desde un punto de vista objetivo, las acciones que se implementan o se pretendían implementar. Hay en todo el texto una intención de asignar las culpas del fracaso, según Rist, de las políticas sobre desarrollo llevados a efecto hasta el momento.

Desde el punto de vista subjetivo, es clara la alusión a ciertos gobernantes como causantes de un retroceso en la ayuda al desarrollo, así por ejemplo en la figura de Reagan, y de sus medidas ultraliberalizadoras que crearon una nueva manera de entender la sostenibilidad de las cuentas públicas. Época que viene definida con el esclarecedor titular de “la década perdida”.

Desde el punto de vista objetivo, se ponen en entredicho los distintos modelos implementados, algunos de ellos completamente contradictorios. Pensemos en la Declaración de Arusha y la puesta en marcha en Tanzania del self-reliance, que venia a defender más autonomía para los pueblos y menos comercio internacional. Posteriormente se instaura el Collective self-reliance, a través de la Carta de los derechos económicos de los estados, en el que se defiende una autonomía colectiva que lleva a un impulso del comercio internacional.

Personalmente creo que es en el análisis de las causas objetivas del fracaso de las políticas del desarrollo donde el libro de Rist cojea más. Todo ello deriva del escaso acogimiento que tiene por parte de Rist del fenómeno de la deuda pública. De cómo se utilizó y se utiliza, este mecanismo financiero, por parte de los países desarrollados como medio para generar dependencias a los países en vía de desarrollo, generándose en los presupuestos de los mismos un porcentaje altísimo dedicado al pago de la deuda soberana, que llega en algunos casos al 50 % del presupuesto del Estado. Financiación recibida, que en la mayoría de los casos también, no fue ni es dedicada a actividades que se podrían calificar como productivas para la colectividad.

Por otra parte, el tratamiento de las diferentes teorías está lleno de errores y omisiones, singularmente en los capítulos sexto y séptimo, tal y como se puso en evidencia en la primera sesión del club de lectura, organizado por el CEDEC, por Alfredo Macias.

Otra idea importante que Rist intenta transmitir es el del efecto negativo que la cooperación al desarrollo provoca en la cultura oriunda de los distintos pueblos. Aquí nuevamente me muestro beligerante, no porque efectivamente haya supuestos palpables en que ello sea una realidad, que sin duda los hay, sino por la generalización en que se formula, por la manera en que es tratado el problema. En ocasiones el lector tiene la impresión que, en aras a la imposición de un determinado sistema económico o moral, lo que se llevaron y se llevan a cabo son acciones culturicidas por parte de los países desarrollados. Tampoco se debe perder de vista la dificultad que entraña el juicio sobre que acción o inacción se puede entender como lesiva para una determinada cultura, no es posible esa ponderación en la inmensa mayoría de los supuestos ya que ese hipotético juicio esta ligado inseparablemente del criterio subjetivo. Pensemos por ejemplo en Sri Lanka, uno de los trece países donde actualmente el PNUD esta operando, y mediante una acción de cooperación se intenta construir una escuela de hostelería, con el objeto de intentar potenciar el sector terciario de su economía. ¿Qué ocurriría si se prima el acceso a la escuela a las niñas para luchar contra la desigualdad de genero?, ¿sería un atentado contra la idiosincrasia del pueblo srilankes?, ¿se vería mermada la etnografia del pais?.

Para terminar, y a modo de conclusión, en su libro El desarrollo: historia de una creencia occidental, Gilbert Rist sostiene que el desarrollo es un mito creado por el capitalismo y concluye que en el curso de las últimas décadas todas las medidas que se han tomado en nombre del desarrollo han conducido a la expropiación material y cultural. Afirma que su fracaso ha sido de tal calibre que es inútil perseverar en esta vía, dado que los resultados serán el crecimiento de la pobreza y la desigualdad. En consecuencia, para Rist la tarea principal consiste en “devolver la autonomía política, económica y social a las sociedades marginadas”. En este último punto no le falta razón a Rist, ya que sin autonomía financiera es imposible que haya una verdadera autonomía política, otra cosa distinta es que para su consecución se deba prescindir de los actores del mundo mas avanzado que de buena voluntad intenten ayudar a los pueblos y a las gentes menos favorecidas.

Casa da Cultura de Chantada

Ribeira Sacra Chantadina

O emprendedor

Eladio Rigueira e o verdadero protagonista da implantación de Casa Macan no Seixo, concello de Taboada. Sempre tivo claro que queria vivir na terra que o viu nacer, e loitar pola mellora do desenvolvemento do territorio.

Cando a maioría dos mozos, do rural galego, intentan fuxir do campo e establecerse na cidade, Eladio tiña caro que quería vivir nel e del. Por influxo do seu pai, que quería ver prosperar o seu fillo, foi estudar enxeñería técnica industrial a Universidade de Vigo. Con 26 anos e o título de enxeñeiro volta a casa e empeza a estudar as posibilidades de desenvolver un proxecto atrativo no lugar ao que sempre se sintiu vencellado. O resto da historia xa a conocemos...

Topónimo do concello de Taboada

Segundo o investigador Don Jaime Delgado, nado na parroquía taboadense de Castelo, a orixe do toponimo de Taboada situase nunha ponte do concello de Lalín. Esta ponte, na súa orixe composta por taboas, e a orixe tanto do topónimo do concello como do apelido Taboada. A investigación de Don Jaime, resumida na súa obra "A Orixe do Topónimo de Taboada", remontase a idade media, e centrase da figura dun señor feudal moi importante chamado Peter Tabulae que tiña a súa reisdencia principal na parroquía de Santiago de Esperante.

Proxecto de Lei da Lei de Montes

O proxecto da nova lei de montes, da Comunidade Autónoma de Galicia, establece importantes modificacións respeto a actual normativa na materia. Como principal novidade, que pode afectar a comarca chantadina, situase a regulación que se fai dos terreos forestais, xa que as fincas forestais de menos de 25 hectáreas non se van a poder dividir entre a comunidade hereditaria o tempo de adxudicar o caudal hereditario do causante.

¿Porque mellor un desenvolvemento endóxeno que un desenvolvemento exóxeno no eido local?

En poucas palabras a gran diferencia entre o desenvolvemento endóxeno e o exóxeno e onde se sitúan as forzas que tiran do proceso. Mentres nun modelo endóxeno os medios productivos están diseñados e controlados por habitantes enraizados no territorio, nos modelos exóxenos estas forzas están implantadas desde o exterior do territorio. Pensemos por exemplo, na implantación de unha grande multinacional no territorio, sería o modelo Citroen na zona de Vigo. Evidentemente e un modelo de desenvolvemento exóxeno, preguntemonos que ocurriría se a dirección da empresa decidise trasladar a producción a unha localidade polaca, que pasaría con tódolos traballadores da empresa e máis do cluster da automoción creado o redor da factoría automobilistica, quen respondería de tódolos investimentos públicos realizados para que a dirección da empresa se sentise cómoda na localización, etc. 

Un desenvolvemento exóxeno somentes ten motivos ecónomicos, unha vez que estes non existan ou señan maiores noutro lugar, as forzas productivas do desenvolvemento marcharán. Por tanto desenvolvemento si, pero mellor se e endóxeno, e decir, que non dependa do exterior.

¿Que é o desenvolvemento endóxeno comunitario?

Como todos sabemos, o desenvolvemento endóxeno comunitario e un modelo de desenrrolo que busca potenciar as capacidades internas de unha rexión ou de unha localidade. A finalidade do modelo e que ditas capacidades poidan ser utilizadas pola sociedade e a economía de adentro hacia fora, co obxetivo de que seña sustentable no tempo. Outro dos obxetivos desatacables da aplicación do modelo de desarrolo endóxeno e establecer unha sociedade local cos medios de producción necesarios para cubrir as necesidades básicas das persoas que a integran, mediante a implementación de unha serie de estratexias internas que influan o cultural, o económico, o educacional e o uso e invención de tecnoloxía.

Folión de Carros (anos 50)